decadentie

Is Silicon Valley het nieuwe Rome?

Door: Peter de Waard 30 juli 2016, 02:00

Wie vroeger een advertentie plaatste, een taxi nam of een hotelkamer boekte, hielp de plaatselijke economie. Het lokale sufferdje had er zijn bestaansrecht aan te danken en de taxichauffeur kreeg geld voor de ritprijs. De hoteleigenaar ontving de kamerprijs en de gemeente streek de toeristen- of vermakelijkheidsbelasting op.

En die gaven het geld weer lokaal door. Het sufferdje had bezorgers nodig en kocht pennen en paperclips in de kantoorboekhandel. De taxichauffeur liet met de opbrengt zijn taxi wassen en de hoteleigenaar bestelde nieuwe kussenslopen en dekbedovertrekken bij de linnenzaak. En die gingen ook weer geld besteden. Dat doorgeven van geld werd het multiplier-effect genoemd – een begrip dat tegenwoordig uit de lesboeken is geschrapt – en leidde tot banen en groei.

Al het geld gaat naar één plek: Silicon Valley

Veel lokale bladen zijn in handen van nationale uitgeverijen terechtgekomen. Hotels maken deel uit van ketens, net als restaurants en winkels. De centrale inkoop vindt plaats op nationaal en internationaal niveau, waardoor lokaal minder aan de strijkstok blijft hangen. Maar de algemene economie vaart er nog wel bij.

Nu is er een veel gevaarlijker ontwikkeling gaande. Al het geld gaat naar één plek: Silicon Valley – een gebied ten zuiden van San Francisco met de oppervlakte van de Nederlandse Randstad.

Google, Facebook, Uber en Airbnb strijken al het geld op en geven dat (vaak nadat via een omweg langs Bermuda en de Maagdeneilanden is voorkomen dat de fiscus er nog een hap uit neemt) door aan een beperkte groep oprichters en aandeelhouders die van gekkigheid niet weten wat ze met al die miljarden aan moeten.

De Amerikaanse zakenbank Cowen & Co schatte dat Airbnb dit jaar voor 12 miljard euro aan overnachtingen regelt. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van 2015. Hier zal Airbnb 10 tot 15 procent van krijgen: een bedrag van tussen de 1,2 en 1,8 miljard euro – geld dat wegstroomt uit de lokale en nationale economieën. Uber is nog inhaliger. Die houdt 20 procent in op een omzet van 25 miljard aan boekingen dit jaar: zo’n 5 miljard euro. En baas boven baas Google verdient 80 miljard aan advertenties, 12 procent van de mondiale reclamemarkt.

Nooit heeft één mediabedrijf zo’n groot marktaandeel gehad. Google degradeert de grootste mediatycoons uit de geschiedenis, zoals William Randolph Hearst en Axel Springer, tot ordinaire centenpikkers. De op een na grootste slokop op die markt is Facebook, die donderdag een recordwinst meldde.

Google en Facebook kennen dankzij big data exact het profiel van al hun klanten

Per Amerikaanse gebruiker verdiende Facebook het afgelopen kwartaal 14,34 dollar (12,90 euro) en per Europese gebruiker nu 4,72 dollar. Net als Google weet Facebook ook met adverenties de mobiele markt te bereiken. Dat belooft wat, gezien het feit dat in een land als India de top-drie van telefoon-apps allemaal van Facebook zijn: Facebook, WhatsApp en Facebook Messenger.

Google en Facebook kennen dankzij big data exact het profiel van al hun klanten, zodat adverteerders op maat worden bediend. De oude media kunnen daar niet tegenop. TMG Groep (de uitgever van oude media als De Telegraaf) zag de advertentie-omzet met 22 procent dalen. Dit betekent dat miljoenen aan Nederlandse advertentiegeld is overgeheveld naar Silicon Valley.

De enige troost is dat elke beschaving uiteindelijk aan arrogantie ten onder gaat

Newsweek vergeleek Silicon Valley onlangs met het oude Rome dat ook alle welvaart uit de wereld naar een plek haalde. En het dreigt nog erger te worden. De verdienmodellen voor de technologie van de toekomst (3D-printing, robotisering en kunstmatige intelligentie) zijn ook daar geconcentreerd.

Europa, dat in 2000 met de Lissabon-agenda nog de meest concurrerende kenniseconomie ter wereld dacht te worden, kan slechts toekijken. De enige troost is dat elke beschaving uiteindelijk aan arrogantie ten onder gaat. Het is een kwestie van wachten tot de barbaren na het oude Rome ook het nieuwe Silicon Valley zullen vernietigen.

Het lokale sufferdje, de taxichauffeur en de hotelier zullen daar weinig meer aan hebben.